4.04 Cyberprzestępczość w krypto

Lekcja opiera się na informacjach z ubiegłorocznego „Crypto Crime Report”. Raport został opracowany przez Chainalysis, firmę specjalizującą się w analizie danych zapisanych w sieci blockchain. To właśnie na nich autorzy raportu opierają swoje tezy i szacunki. W zestawieniu nie uwzględniono transakcji przeprowadzonych przez niektóre firmy, które zakończyły swoją działalność, ponieważ w ich sprawach wciąż trwają postępowania upadłościowe i karne. W efekcie raport koncentruje się na nielegalnych aktywnościach, które można zauważyć poprzez śledzenie  dostępnych publicznie transakcji w sieci blockchain.

 

Treść

• Cyberprzestępczość w 2022 roku
• Sankcje
• Ransomware
• Pranie pieniędzy
• Kradzież środków
• Darknet
• Oszustwa (scamy)
• Schematy typu „pump and dump”
• Podsumowanie trendów w cyberprzestępczości w 2022 roku

 

Cyberprzestępczość w 2022 roku

W ubiegłym roku branża kryptowalut doświadczyła niepokojących zawirowań rynkowych. Upadki prominentnych firm, m.in. FTX, Celsius i Three Arrows Capital, przyczyniły się do stworzenia atmosfery niepewności wśród inwestorów. Sytuacja przyciągnęła również uwagę regulatorów.

 

Ogólne spowolnienie rynkowe nie przełożyło się na zmniejszenie wolumenu transakcji związanych z nielegalnymi aktywnościami. W 2022 roku wzrósł on drugi rok z rzędu, osiągając rekordowy poziom 20,6 mld dolarów. Autorzy raportu zaznaczają jednak, że są to tylko szacunki wskazujące na minimalną wartość tych transakcji. Ich rzeczywisty wolumen może być znacznie większy, ponieważ nie znamy jeszcze wszystkich adresów portfeli powiązanych z działalnością przestępczą.

 

Warto jednak podkreślić, że transakcje związane z nielegalną aktywnością stanowią niewielki udział całkowitego wolumenu wszystkich transferów – to mniej niż 1%. Co więcej, mimo że w ubiegłym roku liczba takich transakcji wzrosła, w szerszej perspektywie od wielu lat odnotowujemy spadek ich udziału.

 

Sankcje

Aż 43% wolumenu nielegalnych transakcji w 2022 roku było związanych z działalnością podmiotów objętych sankcjami.

W 2022 roku niektóre firmy działające w branży kryptowalut zostały wpisane na listę podmiotów objętych sankcjami przez OFAC – amerykańskie Biuro ds. Kontroli Aktywów Zagranicznych Departamentu Skarbu. Warto zwrócić szczególną uwagę na trzy przedsiębiorstwa z tej listy. Ich przypadki pokazują, jak trudne jest egzekwowanie sankcji wobec podmiotów kryptowalutowych.

• Hydra – darknetowy marketplace z siedzibą w Rosji, ułatwia sprzedaż narkotyków i oferuje usługi prania pieniędzy – swojego czasu największy na świecie marketplace funkcjonujący w darknecie,
• Garantex – giełda kryptowalut wysokiego ryzyka z siedzibą w Rosji, która została objęta sankcjami z powodu prania pieniędzy,
• Tornado Cash – zdecentralizowany mixer na blockchainie Ethereum, który został objęty sankcjami za ułatwianie procederu prania pieniędzy – głównie środków skradzionych przez cyberprzestępców powiązanych z Koreą Północną.

Z jakich źródeł pochodziły środki tych podmiotów według stanu na 60 dni przed nałożeniem na nich sankcji?

• Hydra  

Spośród wszystkich trzech analizowanych podmiotów, tutaj zdecydowanie widać największy udział aktywności przestępczej. Aż 68,2% wszystkich środków przesyłanych na portfele Hydry pochodziło z adresów powiązanych z nielegalną działalnością, a 12,6% z angażujących się w aktywności o wysokim ryzyku (mixery, giełdy wysokiego ryzyka, usługi z jurysdykcji wysokiego ryzyka).

• Garantex 

Tutaj 6,1% wpływów pochodziło z nielegalnych źródeł, a 16,1% z adresów powiązanych z ryzykownymi czynnościami. Ta pierwsza liczba może wydawać się mała, ale to jednak dużo w porównaniu z innymi scentralizowanymi giełdami, gdzie średnio tylko 0,3% środków pochodzi z adresów powiązanych z zakazaną działalnością.

• Tornado Cash 

34% wszystkich środków wysłanych do Tornado Cash pochodziło ze źródeł związanych z nielegalną działalnością.

W ciągu 60 dni poprzedzających nałożenie sankcji Garantex i Hydra otrzymały fundusze od wielu różnych nielegalnych podmiotów. To m.in. przedsiębiorstwa specjalizujące się w oszustwach czy oprogramowaniu ransomware.

W tym okresie Hydra otrzymała około 176 000 USD w kryptowalutach z adresów związanych z ransomware’em. To stanowi ok. 2,2% wszystkich przelewów dokonanych z tych adresów, odnotowanych w sieci blockchain. Z kolei Garantex otrzymał z takich adresów 931 000 USD – w sumie 11,6% wszystkich wysyłanych środków. Te liczby pokazują, że wspomniane wyżej usługi, w szczególności Garantex, stanowiły ważną podstawę sukcesu wielu ataków typu ransomware.

Tornado Cash było zaangażowane w nielegalną działalność skupiającą się głównie na dwóch rodzajach cyberprzestępczości: hakowaniu i oszustwach. Aż 99,7% wszystkich nielegalnych środków otrzymanych w ciągu 60 dni przed nałożeniem sankcji przez ten zdecentralizowany mixer pochodziło z kradzieży. Z tego ok. 65,7% zostało wygenerowanych przez atak hakerski na Harmony Bridge, który miał miejsce w czerwcu 2022 roku, na około 45 dni przed objęciem Tornado Cash sankcjami.

Kluczowe wnioski: Wpływ sankcji na podmioty kryptowalutowe zależy od jurysdykcji, która je egzekwuje oraz ograniczeń technicznych.

• Sprawa Hydry pokazuje, że sankcje mogą być niezwykle skuteczne wobec podmiotów prowadzących kluczowe operacje w jurysdykcjach, które współpracują ze sobą (serwery Hydry znajdowały się w Niemczech, więc lokalne organy ścigania skoordynowały działania z agencjami amerykańskimi i w efekcie zajęły serwery Hydry).
• Przypadek Garantexu pokazuje, co się dzieje, gdy brakuje współpracy międzynarodowej. Trudno jest skutecznie sankcjonować podmioty, których macierzyste jurysdykcje nie mają formalnych kanałów współpracy z jurysdykcją sankcjonującą.
• Przypadki usług zdecentralizowanych (takich jak Tornado Cash) są bardziej skomplikowane. Sankcje wobec takich podmiotów działają raczej jako narzędzie zniechęcające do korzystania z usługi – nie istnieje bowiem możliwość całkowitego jej zablokowania.

 

Ransomware

Przychody z ataków typu ransomware spadają, ponieważ coraz więcej ofiar odmawia zapłaty okupu.

Osoby wykorzystujące ransomware do ataków w 2022 roku wyłudziły od ofiar co najmniej 456,8 mln dolarów. To mniej niż rok temu, gdy pokrzywdzeni przesłali atakującym w sumie przynajmniej 765,6 mln dolarów. Twórcy raportu podkreślają jednak, że rzeczywiste wartości są wyższe, ponieważ nie wszystkie adresy kryptowalutowe związane z atakującymi zostały zidentyfikowane.

 

Chociaż dane pokazują wyraźny spadek płatności za ransomware, nie oznacza to, że tych ataków było mniej. Jak wskazują eksperci, chodzi o coś innego. Coraz więcej organizacji odmawia płacenia okupów cyberprzestępcom.

Skąd wynika taka zmiana podejścia?

• Z prawnego punktu widzenia płacenie okupu stało się bardzo ryzykowną czynnością – w ten sposób można nieświadomie przelać pieniądze na rzecz podmiotu objętego sankcjami.
• Wzrost popularności ubezpieczeń cybernetycznych, które w przypadku udanego ataku wypłacają ofiarom odszkodowanie. Takie firmy muszą spełniać rygorystyczne wymogi związane z zachowaniem bezpieczeństwa oraz tworzeniem kopii zapasowych. Chociaż posiadanie skutecznego rozwiązania do tworzenia kopii zapasowych nie powstrzyma przed atakiem ransomware czy potencjalną utratą danych, daje to ofiarom więcej możliwości działania. Dzięki temu los ich firm nie jest zależny tylko od tego, czy opłacą okup.

Według danych większość cyberprzestępców wykorzystujących ataki ransomware do zarobku przekazuje otrzymane pieniądze na kluczowe, scentralizowane giełdy. 

• Udział środków z ataków ransomware trafiających na główne giełdy wzrósł z 39,3% w 2021 r. do 48,3% w 2022 r.
• Poziom wykorzystania nielegalnych usług do prania pieniędzy z ransomware spadł, podczas gdy wykorzystanie mixerów wzrosło z 11,6% do 15%.

 

Ocena ekosystemu oprogramowania ransomware

Chociaż mnogość istniejących szczepów ransomware może wskazywać, że konkurencja na rynku jest duża, rzeczywistość jest inna – prawdopodobnie dość mało osób korzysta z tego rodzaju oprogramowania do ataków.

Większość rodzajów ransomware działa w modelu Ransomware-as-a-service. Twórcy oryginalnego kodu pozwalają, aby ich oprogramowanie było wykorzystywane przez innych cyberprzestępców, zwanych afiliantami, w zamian za pewien procent zysków. Wiele ataków jest przeprowadzanych przez tę samą grupę osób, chociaż przy użyciu różnych szczepów ransomware.

Na poniższym wykresie autorzy „Crypto Crime Report” pokazali afilianta, który otrzymał przychody wygenerowane przez różne szczepy ransomware: Dharma, Conti i BlackCat. To wskazuje, że przeprowadził on ataki z wykorzystaniem wszystkich trzech rodzajów tego oprogramowania.

Analizując dane dotyczące ransomware, można dojść do wniosku, że w dużej mierze atakami zajmują się te same osoby – mała grupa hakerów często zmieniająca szyld, pod którym działają, wykorzystująca dostępne szczepy. To zjawisko sprawia, że ekosystem ransomware wydaje się większy niż w rzeczywistości.

 

Pranie pieniędzy

W 2022 roku z adresów powiązanych z nielegalną działalnością wysłano kryptowaluty o wartości prawie 23,8 miliarda dolarów, co stanowi wzrost o 68% w stosunku do 2021 roku.

Pranie pieniędzy z wykorzystaniem kryptowalut ma przeważnie jeden cel: ukrycie pochodzenia środków, aby trudniej było powiązać je z przestępstwem. Ostatni etap tego działania polega na wymianie pozyskanej kryptowaluty na jej fiducjarny odpowiednik, co w większości przypadków odbywa się za pośrednictwem giełd kryptowalutowych.

Pranie pieniędzy w kryptowalucie zazwyczaj obejmuje dwa rodzaje podmiotów i usług on-chain:

• Usługi pośrednictwa i portfele – mogą one obejmować portfele osobiste, mixery, rynki darknetowe i inne usługi – zarówno legalne, jak i nielegalne. Przestępcy zazwyczaj korzystają z tych mechanizmów czy narzędzi. Wykorzystują je np. do tymczasowego przechowywania środków, zanim zostaną przesłane dalej.
• Fiat off-ramps – odnosi się to do usług, które umożliwiają wymianę kryptowaluty na waluty fiat. To najważniejsza część procesu prania pieniędzy, ponieważ sama analiza sieci blockchain nie pomoże w odnalezieniu tych środków. Usługi fiat off-ramps są oferowane przede wszystkim przez scentralizowane giełdy.

 

W 2022 roku na adresy powiązane z nielegalną działalnością przesłano kryptowaluty o wartości prawie 23,8 miliarda dolarów, co stanowi wzrost o 68% w stosunku do roku 2021. W większości przypadków odbiorcami przelewów były główne scentralizowane giełdy, które otrzymały one nieco mniej niż połowę wszystkich środków wysłanych z nielegalnych adresów.

 

Coraz więcej nielegalnych pieniędzy trafia do protokołów DeFi, ponieważ to właśnie one były najczęstszym celem ataków w 2022 roku. W ten sposób hakerzy zarabiają – ale do ich portfeli najczęściej wpadają mniej popularne kryptowaluty, w większości nienotowane na głównych, scentralizowanych giełdach. To oznacza, że muszą je wymienić za pośrednictwem zdecentralizowanych giełd (DEX), aby następnie pozyskać bardziej popularne krypto.

Używanie mixerów

Mixery to popularne usługi wykorzystywane przez przestępców kryptowalutowych – w 2022 roku do nich trafiło 8% wszystkich środków wysyłanych z adresów powiązanych z nielegalnymi działaniami. W zeszłym roku OFAC po raz pierwszy w historii nałożył kary na tego typu usługi – najpierw Blender.io, a następnie Tornado Cash. Przyczyną ukarania była ich rola w praniu kryptowalut skradzionych przez północnokoreańską grupę Lazarus.

Kary nałożone na znane mixery mogło przyczynić się do dwóch trendów obserwowanych w 2022 roku:

• całkowity wolumen kryptowalut wysyłanych do mixerów znacznie spadł, 
• środki, które faktycznie trafiały do nich, częściej pochodziły z nielegalnych źródeł.

Mixery przetworzyły w 2022 roku łącznie 7,8 miliarda dolarów, z czego 24% pochodziło z adresów powiązanych z nielegalnymi działaniami.

Warto również zauważyć, że zdecydowana większość nielegalnych środków przetwarzanych przez mixery to efekt kradzieży dokonywanych przez hakerów związanych z Koreą Północną.

Koncentracja prania pieniędzy w usługach typu fiat off-ramp

Usługi typu fiat off-ramp, takie jak giełdy, umożliwiają przestępcom wymianę kryptowalut na waluty fiat, co przeważnie jest kulminacyjnym momentem w procesie prania pieniędzy. Jednak giełdy należą do najbardziej regulowanych usług kryptowalutowych. Zespoły ds. zgodności z prawem (compliance), zatrudniane przez takie giełdy, często odgrywają istotną rolę w wykrywaniu nielegalnych działań. Co za tym idzie, mogą zapobiec przepływowi środków z podejrzanych źródeł i próbom ich wymiany na tradycyjne waluty.

W 2022 r. odnotowano 915 unikalnych usług typu fiat off-ramp otrzymujących nielegalne kryptowaluty (spadek z 1 124 w 2021 r.).

Darknetowe usługi prania pieniędzy są coraz większym problemem

Innym trendem w praniu pieniędzy, zaobserwowanym przez Chainalysis, jest wzrost popularności usług, które nie są tak publicznie dostępne lub znane jak standardowe mixery. Zwykle dostęp do nich można uzyskać za pośrednictwem przeglądarki TOR, a ich reklamy znajdziemy przede wszystkim na forach darknetowych. Osoby realizujące takie usługi zazwyczaj pomagają w przekazywaniu kryptowalut na portfele giełdowe w imieniu cyberprzestępców, a następnie wymieniają je na walutę fiat lub „czyste” kryptowaluty, po czym odsyłają te środki przestępcom.

 

Kradzież pieniędzy

2022 był największym rokiem w historii pod względem wartości ukradzionych kryptowalut – w sumie w ten sposób pozyskano środki o wartości 3,8 miliarda dolarów.

 

Protokoły DeFi głównymi ofiarami hakerów

W ciągu poprzedniego roku 82,1% całkowitego wolumenu środków ukradzionych przez hakerów pochodziło z protokołów DeFi. To w sumie 3,1 miliarda dolarów (wzrost z 73,3% w 2021 roku). Autorzy raportu zwracają uwagę, że 64% tych wykradzionych środków pochodziło z protokołów mostów cross-chain. Mosty są atrakcyjnym celem dla hakerów, ponieważ inteligentne kontrakty zmieniają się w spore, scentralizowane zbiory wspierające aktywa, które zostały „zmostkowane” do nowego łańcucha.

Co zrobić, aby DeFi było bezpieczniejsze?

Zalecane rozwiązania:

• audyt kodu DeFi przez dostawców zewnętrznych;
• testowanie protokołów za pomocą symulowanych ataków;
• ścisłe monitorowanie mempoolu pod kątem podejrzanej aktywności w inteligentnych kontraktach.

Raport wskazuje, że regulatorzy mogą również odegrać tutaj znaczącą rolę i mogą pomóc w zwiększeniu bezpieczeństwa DeFi poprzez ustalenie minimalnych standardów bezpieczeństwa, których musieliby przestrzegać twórcy protokołów.

Hakerzy powiązani z Koreą Północną

Hakerzy powiązani z Koreą Północną (przykładem jest Grupa Lazarus) pobili własne rekordy w 2022 roku, kradnąc kryptowaluty o szacunkowej wartości 1,7 miliarda dolarów. Większość ekspertów zgadza się, że północnokoreański rząd wykorzystuje te środki do finansowania swoich programów broni jądrowej.

Z tej sumy, 1,1 mld USD zostało ukradzione poprzez włamania do protokołów DeFi. Spora część tej kwoty trafi do innych protokołów DeFi, a następnie na zdecentralizowane giełdy, na których hakerzy będą próbowali wymienić pozyskane środki na bardziej popularne krypto.

Ci przestępcy stanowią poważne zagrożenie dla ekosystemu kryptowalut. Organy ścigania są jednak w stanie coraz skuteczniej z nimi walczyć. Przykładem tego było przejęcie środków o wartości 30 milionów dolarów, które skradziono podczas ataku na most Axie Infinity Ronin. Był to pierwszy taki przypadek w historii, co pokazuje, że organy ścigania mają coraz większe możliwości walki z przestępstwami wykorzystującymi kryptowaluty.

 

Darknet

W 2022 roku w darknecie nastąpił spadek przychodów w porównaniu z poziomem z poprzedniego roku.

Przychody darknetu w 2022 roku zamknęły się na poziomie 1,5 mld dolarów, co oznacza spadek z poziomu 3,1 mld dolarów w 2021 roku.

 

Hydra była liderem jako najlepiej zarabiający marketplace darknetowy w 2022 roku, mimo że została objęta sankcjami przez OFAC i zamknięta w kwietniu w efekcie wspólnych działań służb amerykańsko-niemieckich. Żaden inny marketplace nie zdołał przebić przychodów Hydry.

Raport, przygotowany przez Chainalysis, wyjaśnia, że Hydra oferowała swoim klientom pozornie legalne usługi biznesowe, których zamierzeniem było jednak wspieranie nielegalnych działań. Zamknięcie Hydry spowodowało spadek przychodów w całym darknecie. Bezpośrednio po tym wydarzeniu, średni dzienny przychód wszystkich marketplace’ów spadł z 4,2 mln USD do 447 000 USD.

 

Oszustwa (scamy)

Przychody z oszustw kryptowalutowych spadły o 46% w 2022 r.

Chociaż oszustwa pozostają najczęściej spotykaną formą przestępczości opartej na kryptowalutach, przychody z tego obszaru znacznie spadły z poziomu 10,9 mld USD w 2021 r. do wartości 5,9 mld USD w 2022 r. Należy ponownie podkreślić, że wskazane liczby to jednak minimalne szacunki i prawdopodobnie ulegną zmianie, gdy Chainalysis zidentyfikuje więcej adresów związanych z tą działalnością.

Mimo że w ubiegłym roku oszuści mniej zarobili na scamach, zaobserwowano kilka bardzo skutecznych przypadków. Jednym z największych było Hyperverse, które przyniosło prawie 1,3 miliarda dolarów przychodu. Najbardziej dochodową kategorią scamów były oszustwa matrymonialne – to tutaj zanotowano najwyższą średnią wartość wpłat pochodzących od osób oszukanych.

Krótki przegląd kategorii oszustw wyodrębnionych przez Chainalysis:

• Na celebrytę – przestępca podszywa się pod celebrytę, prosi o przesłanie środków i obiecuje ich pomnożenie,
• Na funkcjonariusza publicznego – oszust podszywa się pod funkcjonariusza publicznego, np. osobę pełniącą służbę w policji czy wojsku, i informuje, że ofiara musi przekazać określoną liczbę pieniędzy, aby uniknąć kłopotów lub rozwiązać problem,
• Na inwestycje – oszust promuje nieprawdziwą firmę zajmującą się inwestycjami, obiecując ogromne zyski,
• Na NFT – oszust nakłania ofiarę do kupna nieprawdziwych NFT, które mają wyglądem przypominać wartościowe kolekcje,
• Matrymonialne – oszust udaje, że zależy mu na związku z ofiarą, aby przekonać ją do wysłania pieniędzy – do tej kategorii zaliczane są też działania, które łączą elementy oszustw matrymonialnych z nakłanianiem do oszukańczych inwestycji.

Ofiary oszustw matrymonialnych średnio wpłacały prawie 16 000 dolarów na rzecz przestępców – to prawie trzykrotnie więcej w porównaniu do drugiego najbardziej dochodowego oszustwa.

Scamy są zwykle powiązane z ceną Bitcoina, ale nie jest to regułą w przypadku każdego oszukańczego schematu. Na przykład, scamy matrymonialne polegają na budowaniu osobistej relacji z ofiarą, która skłoni ją do pomocy osobie, w której widzą potencjalnego partnera na życie.

 

Schematy typu „pump and dump”

24% nowych kryptowalut wprowadzonych na rynek w 2022 roku miało cechy charakterystyczne dla schematów „pump and dump”.

W świecie kryptowalut powszechne stało się stosowanie schematów „pump and dump”. W dużym skrócie, proceder polega na tworzeniu nowych kryptowalut lub tokenów. Następnym krokiem jest sztuczne podniesienie ich wartości, aby przyciągnąć inwestorów. Gdy cena projektu osiągnie pożądany przez twórcę poziom, pozbywa się on wszystkich swoich środków, co powoduje gwałtowny spadek wartości całego projektu, a w efekcie – straty dla inwestorów.

Tworzenie nowych kryptowalut jest proste, tak samo, jak kontrolowanie ich wolumenu obrotów i podaży. W efekcie sztuczne zawyżenie ceny aktywa nie jest trudne. Co więcej, za wieloma popularnymi projektami stoją anonimowe osoby i nie jest to niczym dziwnym. A to daje większe pole do popisu przestępcom.

W ubiegłym roku na rynku pojawiło się ponad 1,1 mln nowych kryptowalut lub tokenów. Jednak większość z nich nie zdołała zdobyć popularności wśród społeczności kryptowalutowej, rozumianej jako wysoka liczba wymian dokonanych na giełdach.

Spośród tych 1,1 mln środków wprowadzonych na rynek w 2022 roku, twórcy raportu na podstawie określonych kryteriów zidentyfikowali 40 521, które zyskały wystarczającą popularność na DEXach. Okazało się, że 9 902 z nich, czyli 24%, doświadczyło spadku wyceny w pierwszym tygodniu po premierze, co wskazuje, że zostały stworzone wyłącznie w celu wyłudzenia pieniędzy od innych inwestorów.

Co więcej, grono twórców schematów „pump and dump” wcale nie jest duże – większość z nich to te same osoby, które próbują powtarzać swoje poprzednie „sukcesy”. Twórcy raportu ustalili, że 445 osób lub grup było odpowiedzialnych za prawie 10 000 podejrzanych krypto lub tokenów wprowadzonych na rynek w 2022 roku.

Najbardziej aktywny zidentyfikowany twórca schematów typu „pump and dump” w 2022 roku wprowadził na rynek 264 nowe krypto lub tokeny.

 

Podsumowanie trendów w cyberprzestępczości w 2022 roku

• Wolumen transakcji powiązanych z nielegalnymi działaniami osiągnął rekordowy poziom 20,6 mld USD.
• 43% wolumenu takich transakcji było związanych z podmiotami objętymi sankcjami.
• Przychody z ataków ransomware spadły, ponieważ coraz więcej ofiar odmawia zapłaty okupu, a dodatkowo – widzimy rosnącą popularność ubezpieczeń cybernetycznych, które pomagają w przypadkach utraty danych w ten sposób.
• Adresy związane z nielegalną działalnością przesłały kryptowaluty o wartości prawie 23,8 miliarda dolarów, co stanowi wzrost o 68% w porównaniu z poprzednim rokiem.
• Rok 2022 był największym w historii rokiem pod względem wolumenu ukradzionych kryptowalut – łącznie przejęto aktywa o wartości 3,8 miliarda dolarów.
• Na marketplace’ach darknetowych nastąpił spadek przychodów w porównaniu z poprzednim rokiem.
• Przychody z oszustw (scamów) kryptowalutowych spadły o 46%.
• 24% wprowadzonych na rynek aktywów miało cechy schematów „pump and dump”.

 

Działalność przestępcza stanowi mniej niż 1% całkowitego wolumenu transakcji kryptowalutowych i pomimo tegorocznego skoku, jej udział w całkowitej aktywności kryptowalutowej w ciągu ostatnich lat wykazuje tendencję spadkową.