4.03 System pilotażowy

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie systemu pilotażowego na potrzeby infrastruktur rynkowych opartych na technologii rozproszonego rejestru umożliwia tymczasowe wyłączenie DLT z niektórych obligacji prawnych obecnego systemu regulacyjnego.
 

Treść

• Czym jest system pilotażowy?
• Jakie są główne założenia regulacji?
• Jakie są oczekiwania względem tokenizacji instrumentów finansowych?
• Jakie definicje są stosowane?
• Przedmiot i zakres stosowania
• Wyjątki
• Zezwolenia
• Kolejne kroki

 

Czym jest system pilotażowy?

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie systemu pilotażowego na potrzeby infrastruktur rynkowych opartych na technologii rozproszonego rejestru zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym w dniu 2 czerwca 2022 r. Większość regulacji zawartych w rozporządzeniu będzie obowiązywało od 23 marca 2023 r. 

System pilotażowy DLT jest częścią pakietu dotyczącego finansów cyfrowych, w skład którego wchodzi również:

• MiCA (rozporządzenie w sprawie rynków kryptoaktywów)
• DORA (rozporządzenie w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej)

 

Jakie są główne założenia regulacji?

Głównym celem jest umożliwienie tymczasowego zwolnienia infrastruktur rynku DLT z niektórych obowiązków prawnych obecnego systemu regulacyjnego.

Rozporządzenie wprowadza tak zwany system „piaskownicy”, tj. środowisko testowe z czasowym zwolnieniem z niektórych obowiązków prawnych wynikających z istniejącego systemu regulacyjnego, które z założenia jednocześnie ma zapewnić wysoki poziom stabilności finansowej, integralności rynku, przejrzystości i ochrony inwestorów. 

Aktualne przepisy UE dotyczące usług finansowych nie zostały opracowane z myślą o rosnącym znaczeniu technologii takich jak DLT i o kryptoaktywach, dlatego system pilotażowy ma pozwolić regulatorom usunąć ograniczenia regulacyjne, które mogą hamować rozwój infrastruktur rynkowych opartych na DLT. Mogłoby to umożliwić przejście na korzystanie ze stokenizowanych instrumentów finansowych i infrastruktur rynkowych opartych na DLT.

Rozporządzenie ma zastosowanie do kryptoaktywów kwalifikujących się jako instrumenty finansowe w rozumieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE (w przeciwieństwie do rozporządzenie MiCA, które odnosi się do kryptoaktywów nieobjętych obowiązującymi przepisami dotyczącymi usług finansowych).

Jakie są oczekiwania względem tokenizacji instrumentów finansowych?

Oczekuje się, że tzw. tokenizacja instrumentów finansowych, tj. przekształcanie tych instrumentów w kryptoaktywa w celu umożliwienia ich emisji, przechowywania i przenoszenia w ramach rozproszonego rejestru, zapewni możliwość poprawy efektywności w całym sektorze obrotu i rozliczeń posttransakcyjnych.

 

Jakie definicje są stosowane?

• Technologia rozproszonego rejestru lub DLT – oznacza technologię umożliwiającą funkcjonowanie i korzystanie z rozproszonych rejestrów,
• Rozproszony rejestr – repozytorium informacji, w ramach którego prowadzony jest rejestr transakcji i który jest udostępniany w obrębie zbioru węzłów sieci DLT i synchronizowany między węzłami sieci DLT, z wykorzystaniem mechanizmu konsensusu,
• Infrastruktura rynkowa oparta na DLT – wielostronną platformę obrotu opartą na DLT, system rozrachunku oparty na DLT lub system obrotu i rozrachunku oparty na DLT,
• Instrument finansowy obsługiwany przez DLT – instrument finansowy, który jest emitowany, rejestrowany, przekazywany i przechowywany z wykorzystaniem technologii rozproszonego rejestru,
• Wielostronna platforma obrotu oparta na DLT (lub „MTF oparta na DLT”) – wielostronnaa platforma obrotu, na której dopuszcza się do obrotu wyłącznie instrumenty finansowe obsługiwane przez DLT,
• System rozrachunku oparty na DLT (lub „SS oparty na DLT”) oznacza system rozrachunku, który rozlicza transakcje na instrumentach finansowych obsługiwanych przez DLT w zamian za płatność lub za dostawę, niezależnie od tego, czy ten system rozrachunku został wyznaczony i zgłoszony zgodnie z dyrektywą 98/26/WE, i który umożliwia wstępną rejestrację instrumentów finansowych obsługiwanych przez DLT lub umożliwia świadczenie usług przecho­wywania w odniesieniu do instrumentów finansowych obsługiwanych przez DLT,
• System obrotu i rozrachunku oparty na DLT (lub „TSS oparty na DLT”) – oznacza MTF opartą na DLT lub SS oparty na DLT, które łączą usługi świadczone przez MTF opartą na DLT i SS oparty na DLT.

 

Przedmiot i zakres stosowania

Rozporządzenie określa wymogi dla infrastruktur rynkowych opartych na technologii rozproszonego rejestru, tj. dla:

• MTF opartych na DLT (wielostronna platforma obrotu),
• SS opartych na DLT (system rozrachunku),
• TSS opartych na DLT (system transakcyjny i rozliczeniowy).

Te wymogi dotyczą:

• udzielania i cofania specjalnych zezwoleń na prowadzenie infrastruktur rynkowych opartych na DLT; 
• udzielania, zmieniania i cofania zwolnień związanych ze specjalnymi zezwoleniami;
• prowadzenia infrastruktur rynkowych opartych na DLT; 
• nadzorowania infrastruktur rynkowych opartych na DLT; 
• współpracy między operatorami infrastruktur rynkowych opartych na DLT, właściwymi organami i Europejskim Urzę­dem Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA).

Instrumentami finansowymi obsługiwanymi przez DLT mogą być:

• akcje;
• obligacje;
• jednostki uczestnictwa w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania objętych dyrektywą 2014/65/UE.

Określone zostały także bardziej szczegółowe ograniczenia w tym zakresie, jak również w odniesieniu do całkowitej wartości rynkowej wszystkich instrumentów finansowych obsługiwanych przez DLT.

Dodatkowe wymogi dla infrastruktur opartych na DLT:

• konieczność sporządzenia szczegółowego biznesplanu;
• posiadanie aktualnej i publicznie dostępnej dokumentacji określającej zasady, na jakich działa infrastruktura rynkowa oparta na DLT;
• udzielanie wszystkim swoim członkom, uczestnikom, emitentom i klientom przejrzystych i jednoznacznych informacji na swojej stronie internetowej na temat sposobu wykonywania powierzonych im funkcji, świadczenia usług i prowadzenia działalności;
• dysponowanie specjalnymi procedurami dotyczącymi zarzą­dzania ryzykiem operacyjnym związanym z ryzykami wynikającymi z korzystania z technologii rozproszonego rejestru i kryptoaktywów oraz sposobu postępowania z tymi ryzykami w przypadku ich wystąpienia;
• wyodrębnienie środków finansowych, zabezpieczeń i instrumentów finansowych obsługiwanych przez DLT członków, uczestników, emitentów lub klientów korzystających z infrastruktury rynkowej opartej na DLT, a także środków dostępu do takich zasobów, od tych należących do operatora;
• ustanowienie szczegółowej i publicznie dostępnej strategii przejścia umożliwiającej wyjście z konkretnej infrastruktury rynkowej opartej na DLT.

 

Wyjątki

Rozporządzenie przedstawia wykaz zwolnień, o których zastosowanie infrastruktury rynkowe oparte na DLT mogą się zwrócić (np. pozwala uzyskać tymczasowe zwolnienie z obowiązku korzystania z usług pośrednictwa).

Przyznawanie zwolnień jest jednak uzależnione od spełnienia określonych wymagań i warunków, jakie są one zobowiązane spełnić, by zostać objęte takimi zwolnieniami (szerzej opisane w art. 4, art. 5 i art. 6 tego rozporządzenia).

Infrastruktury rynkowe oparte na DLT muszą wykazać, że zwolnienia, o które występują, są proporcjonalne do technologii rozproszonego rejestru i uzasadnione jej wykorzystaniem.

Zezwolenia

Osoba prawna posiadająca zezwolenie jako:

• firma inwestycyjna, lub posiadająca zezwolenie na prowadzenie rynku regulowanego może wystąpić o specjalne zezwolenie na prowadzenie MTF opartej na DLT;
• CDPW może wystąpić o specjalne zezwolenie na prowadzenie SS opartego na DLT;
• firma inwestycyjna, posiadająca zezwolenie na prowadzenie rynku regulowanego lub posiadająca zezwolenie jako CDPW może wystąpić o specjalne zezwolenie na prowadzenie TSS opartego na DLT. 

Wniosek o wydanie takiego zezwolenia powinien zawierać m.in.:

• biznesplan, 
• ogólne rozwiązania w zakresie IT i cyberbezpieczeństwa, 
• opis rozwiązań w zakresie przechowywania obsługiwanych instrumentów finansowych, 
• strategię przejścia, 
• wszelkie zwolnienia, o które wnioskodawca występuje.

Specjalne zezwolenie jest ważne w całej Unii przez okres do sześciu lat od dnia wydania.

 

Kolejne kroki

Do 24 marca 2026 r. ESMA ma przedstawić Komisji sprawozdanie dotyczące m.in. funkcjonowania infrastruktury rynkowej opartej na DLT w całej Unii, wszelkich ryzyk, słabych punktów czy korzyści i kosztów wynikających z korzystania z technologii rozproszonego rejestru. 

Na podstawie tego sprawozdania Komisja ma przedstawić sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, które powinno zawierać ocenę kosztów i korzyści dotyczącą systemu pilotażowego. 

System pilotażowy ma zatem umożliwić ESMA oraz właściwym organom wyciąganie wniosków ze stosowania systemu pilotażowego i zdobycie doświadczenia w odniesieniu do szans, jak i zagrożeń związanych z korzystaniem z kryptoaktywów kwalifikujących się jako instrumenty finansowe oraz z technologii, na której się opierają.